www.kriminoloji.com

 

 

SUÇUN NEDENLERİ – SUÇ ETOLOJİSİ

 

 

 

 

 

 

Prof.Dr. Timur DEMİRBAŞ[1]

© www.kriminoloji.com 2002

 

 

 

                IV.    SUÇLULUĞU ÇOK SAYIDA FAKTÖRE BAĞLAYAN TEORİLER VE SUÇLULUK TEORİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

 

A)        Suçluluğu Çok Sayıda Faktöre Bağlayan Eğilim:

         Suçluluk teorilerinin yetersizliği, özellikle suçlu davranışın olması yüzünde, adil olmayan tek yönlü suçu açıklama denemelerinde ortaya çıkmıştır. İşte bu durum, zorunlu olarak gayretlerin bir Rönesans’ına ve neden sorusu ile bağlantılı bir birleşme teorisine götürmüştür. Bu girişim, hem çeşitli türdeki çevre etkilerini ve yapı (beden) faktörünü, hem de suçlunun özel kişisel özelliklerini kapsıyordu.[2] Eğer kriminoloji bir bilim olmak istiyorsa, o zaman, yeterli ihtimalleri gösteren çeşitli suç faktörlerini bir teoritik açıklama bağlantısı içinde yerleştirebilmelidir.[3] Çok sayıda faktör etkisi, orta menzildeki çok sayıda teorinin uyumu ile ilgili değildir. Bilakis çok sayıda faktör girişimi, hiçbir teoriye dayanmaksızın, deneysel-eleyici şekilde cereyan eder. Bu yüzden çok sayıda teori faktörü, kendi deneysel çalışması için seçtiklerini; iki grup arasındaki farkı ortaya çıkartmak ve mahkumları özellikleriyle belirlemek için, mahkûm olmayanlar üzerine karşılaştırmalı sonuçları toplar.[4]

         Suçluluğun yapı (beden) ve çevrenin birlikte etkisi vasıtasıyla belirlendiğine dair düşünceye rağmen, suçluluğu açıklamaya zorlayıcı çok faktör girişimi gerekli değildir, bu girişimin oluşumu, teorik arka plandan önce tarihsel anlaşılır. Çok sayıda faktör girişimi, ara sıra teorisizlik olarak tavsif edilir. Çok sayıda faktör girişimi, teori değildir; o bir teoriye göre arayıştan vazgeçmedir. Şu ana kadar ki nedensellik açıklamalarının, kriminolojide yeri olmadığı, tek tek faktörlerden birisini suçun nedeni olarak isimlendirilmesi yeterli ve gerekli olanın suça götürdüğündendir. Bunun değerlendirmede çıkış noktası olması, deneysel, nispi , garanti edilmiş anlayıştır. Fakat bununla birlikte, çok sayıda faktör girişimi anlayışı içerisinde, suçu bir çok sayıda faktöre dayanarak açıklamak için yol serbesttir; çünkü suçluluk, hatta birkaç faktörden birisinin daima yeterli ve gerekli açıklanmasına tabi tutulur, fakat bu faktör şimdiye kadar bulunamamıştır. Gerçekten de, Alman kriminolog Wilhelm Sauer, böyle düşünceleri suçluluk heyecanı olarak verir: “Suçluluk onun en derin köküne sahiptir. Çevre değil, bilakis kişilikte, fakat yapıda “değil, bilakis özgür irade içinde. Suçun son nedeni, bu irade içinde bulunan, ondan sonuçlanan ve sonunda suç hareketini meydana çıkaran iradi elementtir. Bu, onun illi tabiatından dolayı heyecanlandıran olarak nitelendirilir. Heyecanlandıran durum, insanın iradesi ve davranışı içindeki yaratıcılığı ifade eder. Kriminoloji, etkinliğin kuvveti ve derecesini belirlemeye sahiptir.[5]

         Deneysel görünüşten bir tanesini suçluluğun tek nedeni olarak kabul etme, pratik olarak kullanılamaz. Sauer’in cümlesi bilimsel değildir; çünkü, serbest irade problemi deneysel olarak çözülemez. Fakat haklı nedenlerden, suçluluğun farklı durumlar gerektirdiği ve sadece birisi vasıtasıyla tek faktörden doğmadığını kabul edebiliriz. Çok sayıda faktör girişiminin temsilcileri uygulamada, suçlulunun kişiliği ve çevreden bütün düşünülebilir faktörler ile suçun meydana çıkışını ortaya koymuşlardır.[6]

 

 

 

                                                                          Yaşam

 

 


                           Dış Tabiat                                                                     İnsanlık (İç Tabiat)

 

 


                Yer:                                           Zaman                           Hepsinin                                                    Her Bir İnsanın

               Ülke                                  Tabii Gerçekleşenler                 Gelişimi                                                     Gelişimi

 

 


İklim,          Vatan,         Yerel                    Zamansal              Halk            Köken                      Bedenin                           Ruh,

Yerin          Yerleşme     Özellik:                 Özellik:                 (Irk)            Aile                         Oluşumu,                      Kültür,

Yapısı        (Şehir,         Hava,                    Haftanın                                                                       Kalıtımsal                      Normal

                  Kırsal)         Derece                  Günü,                                                                           Yapı,                             Olmayan

                                                                 Günün                                                                          Cinsiyet,                         Görünüm:

                                                                 Zamanı                                                                         Yaş;                                     Suçluluk

                                                                                                                                                     Normal

                                                                                                                                                     Olamayan

                                                                                                                                                     Görünüm:

                                                                                                                                                     Hastalık

                                    

        

                                                                                                                                                           

                                                                             Kültür

 

 


                           Kişisel Kültür                                                                 Değerlendirme

 

 


         Eğitim                   Öğretim:                         Ortaya Konan                                    Sosyal

                                     Sanat,                            İş (çalışma) Kültürü                           Kültür

                                     Bilim

Ahlâk,        Gelenek

Din             (örf)                               Teknik,                 Ekonomik,            Müşterek              Toplumsal

                  Hukuk                            Trafik                   Mesleki                                             Toplumsal

                                                                                    Çalışma                                              Hoşluklar

                                                                                                                                              (Muaşeref)

                                                                                                                                              Sergilere

                                                                                                                                              (Değerlere,

                                                                                                                                              Müze)

                                                                                                                                              Bakmalar,

                                                                                                                                              KültürDerneği

                                                                          Dar:                               Geniş:

                                                                          Ebeveyn Evi,                  Meslek

                                                                          Evlilik, Aile                     Topluluğu,

                                                                          Arkadaşlık,                    Politik

                                                                          Dostluk,                         Topluluk,

                                                                          Okul,                             Kilise,

                                                                          Çıraklık                         Devlet,

                                                                                                                Millet

 

 

Şekil-3: Doğal ve Kültürel Yaşamın Gelişimi İçinde Suçluluk (Sauer,70)

 

         Suçluların hiçbir şekilde sadece fakir sınıftan çıkmamasına rağmen, yoksulluk ve suçluluk arasında sıkı ilişkinin bulunduğu üzerinde genel mutabakat vardır. Yoksulluk çok nadir olarak bir suçun nedenidir; fakat birlikte ve her durumda farklı kuvvette suçun nedenlerini ortaya koyan gerekli koşulların gerekli koşulların bulunması halinde, suç genellikle çok sık meydana gelir.[7]

 

B)         Suçluluk Teorilerinin Değerlendirilmesi:

         Ortaya konulan suçluluk teorileri, bunlara başka teoriler de eklenebilirdi, suçluluğun oluşumunu az kapsamlı açıklayabilecek durumdadırlar. Teoriler, en iyi durumda suçluluğun bir kısmını açıklayıp, fakat geniş alanını tamamen dikkat dışı bırakmışlardır. Böylece, mesela trafik suçluluğunu makul olarak açıklamış durumda olan bir teori yoktur. Bu yüzden, suçluluk teorileri önceden pek az tahminle kullanılabilirler. Bununla, onlar suçluluğun önlenmesini gerçekleştiremezler. Ayrıca birçok suçluluk teorisi, sosyal faktörlerin sadece bir kısmını seçmekte ve yalnız bunu suça sebebiyet verme ile bağlantı içerisine getirmektedirler. Bu özellikle çok sayıda faktör girişiminde, olumsuz sosyal faktörler ve suçluluk arasında daima bir ilişki olduğu iddiasında, göze çarpar. Bu memnuniyet verici değildir ve bir çok durumda suçluluğun açıklanmasında yetersizdir.

         Suçluluk teorileri, suçluluğu, onların meydana gelişini çok yüksek veya çok düşük bir istatistiki ihtimal ile açıklayabilirler. Suçluluk daima tek bir insan için değil belirli bir ihtimal ile belirli bir grup için açıklanabilir.[8]

         Sonuç olarak, bizim suçlu olarak nitelendirdiğimiz davranışları, onarın meydana gelişi içinde kapsamlı ve memnuniyet verici olarak açıklayan hiçbir teori yoktur. Bu yüzden, farklı suçlulukları açıklamada, farklı teorilere gidilmesi zorunludur. Her durumda, suçluluğu tek başına memnuniyet verici açıklayan bir teori şüphesiz yoktur.[9]

        

 

         DİPNOTLAR:


[1] Bu yazı Sayın Prof.Dr. Timur Demirbaş’ın Seçkin Yayıncılık’tan çıkan “Kriminoloji” kitabından tanıtım amacıyla alınmıştır. (Prof.Dr. Timur Demirbaş, Seçkin Yayıncılık, Kriminoloji, Ankara, 2001, 1.Baskı, s.138 vd.) Amacımız suç konusunda çıkan kitaplardan, dergilerden, yazılardan sizleri haberdar etmek; bilgi evrenine ve Türk kriminolojisine (suç bilimine) katkıda bulunmak ve topluma faydalı olmaktır. Daha detaylı bilgi için ilgili kitaba başvurmanızı özellikle tavsiye ederiz. www.seckin.com.tr     

[2] Schwind,140.

[3] Kaiser, 33.

[4] Schneider, 396.

[5] Sauer,258.

[6] Kürzinger, 92.

[7] Montagu, 242.

[8] Kürzinger, 109.

[9] Kürzinger, 110.

 

 

 

NOT: Sayın Prof.Dr. Timur Demirbaş’a ait Kriminoloji kitabı SEÇKİN Yayıncılık San. ve Tic. A.Ş. tarafından kaynak olarak sağlanmıştır. Kaynak katkılarından dolayı yayınevine çok teşekkür ederiz.

 

 

 

 

© www.kriminoloji.com 2002

Sitemize www.kriminoloji.com, hukukcu.net, hukukcu.org veya turkhukuk.net, turkhukuk.org adreslerinden ulaşabilirsiniz.

 

 

Ana sayfa